Zonnepanelen: voordelen, prijs en terugverdientijd

Wil jij investeren in zonnepanelen om zelf stroom op te wekken? Dan vraag je je waarschijnlijk af of je dak geschikt is, hoe je de zonnepanelen het beste oriënteert en hoeveel je er moet leggen. Wij verzamelen alles wat je zeker moet weten. Van de prijs en terugverdientijd van zonnepanelen tot tips om ze te onderhouden.

Hoe werken zonnepanelen?

Zonnepanelen bestaan uit zonnecellen die op hun beurt uit twee lagen bestaan met daartussen een scheidingslaag. Wanneer er daglicht valt op zo’n zonnecel, ontstaat er elektrische spanning tussen de twee lagen: gelijkstroom. Die gelijkstroom beweegt van cel tot cel en van paneel tot paneel en wordt getransporteerd naar de omvormer. Die zet de gelijkstroom om in wisselstroom die we nodig hebben voor onze elektrische toestellen. Lees meer over zonnepanelen in onze gratis gids.

Waarom zonnepanelen? Dit zijn de voordelen

Zonnepanelen zijn de eenvoudigste manier om te voldoen aan de EPB-eisen rond hernieuwbare energie bij nieuwbouwwoningen. Vaak wordt er dan een warmtepomp gecombineerd met zonnepanelen, omdat een warmtepomp op elektriciteit werkt. Maar zonnepanelen kunnen ook interessant zijn voor wie op gas verwarmt. Je produceert namelijk zelf duurzame energie. Zo draag je je steentje bij aan een klimaatneutrale toekomst en ben je minder afhankelijk van de schommelende energieprijzen. Tot slot kan je met zonnepanelen je verbruikspieken laag houden door zoveel mogelijk stroom te verbruiken op het moment dat je zonnepanelen produceren. Sinds januari 2023 werd in Vlaanderen namelijk het capaciteitstarief ingevoerd waardoor verbruikspieken zwaarder doorwegen op de netkosten van je energiefactuur.

Hoeveel zonnepanelen heb ik nodig?

Hoeveel zonnepanelen je best plaatst, kan je enkel inschatten wanneer je je verbruik kent. Je verbruik van het voorbije jaar kan je terugvinden op je afrekeningsfactuur. Ken je jouw verbruik niet? Hou er dan rekening mee dat een gemiddeld gezin met twee kinderen ongeveer 3.500 kWh per jaar verbruikt. Ben je van plan om je woning met een warmtepomp te gaan verwarmen of om elektrisch te gaan rijden? Breng dan ook dat extra elektriciteitsverbruik in rekening. Bij een warmtepomp stijgt je jaarverbruik met zo’n 2.500 kWh en voor een elektrische wagen moet je rekenen op een verbruik van 3.000 kWh als je gemiddeld 15.000 km per jaar aflegt. Op basis van je (toekomstig) verbruik bepaal je hoeveel zonnepanelen je nodig hebt.

Let op: de grootte van een PV-installatie wordt niet uitgedrukt in kilowattuur (kWh), maar in wattpiek (WP). Voor de omzetting van Wp naar kWh deel je het geschatte elektriciteitsverbruik door de omzettingsfactor. Die bedraagt in België ongeveer 1 bij een zuidelijke opstelling en eerder 0,85 bij een oost-westopstelling. Zo bereken je het minimale vermogen dat je nodig hebt.

Deze tabel geeft een overzicht van hoeveel panelen je nodig hebt op basis van je verbruik en de oriëntatie van je zonnepanelen.

Dak geschikt voor zonnepanelen?

Zowel hellende als platte daken komen in aanmerking voor zonnepanelen. Voor beide soorten daken geldt dat ze schaduwvrij, voldoende groot en in goede staat moeten zijn. Zonnepanelen wegen namelijk zo’n 10 kg/m². De structuur van je dak moet dus voldoende stevig zijn. Je dakbedekking is ook best niet te oud en mag zeker geen asbest bevatten. Voor een hellend dak moet je rekenen op minstens 1,6 m² per paneel en voor een plat dak op minstens 2,5 m² per paneel om te vermijden dat de zonnepanelen in elkaars schaduw komen te liggen. Een plat dak heeft als bijkomend voordeel dat je de panelen in de juiste richting en onder de gewenste hellingshoek (idealiter 30 à 45 graden) kan plaatsen. Lees hier wat er zoal komt kijken bij de installatie van zonnepanelen.

Wat is de prijs van zonnepanelen?

De prijs van zonnepanelen is afhankelijk van de kwaliteit, het rendement en het aantal panelen dat je laat plaatsen. De gemiddelde prijs schommelt tussen 0,95 euro en 1,23 euro per Wp (excl. btw). 

Deze tabel geeft de gemiddelde prijzen van zonnepanelen van 435 Wp weer (incl. installatie, maar excl. btw).

Op zonnepanelen betaal je 21% btw, tenzij je woning ouder is dan 10 jaar. Dan betaal je 6% btw. Wil je graag een offerte op maat van jouw woning en energieverbruik? Vraag vrijblijvend offertes aan bij installateurs in je buurt. 

Is er een premie voor zonnepanelen?

Sinds 1 januari 2024 werd de premie voor zonnepanelen stopgezet. Heb je vorig jaar zonnepanelen laten plaatsen en is je installatie nog in 2023 gekeurd? Dan kan je mogelijk wel nog een premie aanvragen. 

Welke soorten zonnepanelen zijn er?

Er bestaan vier soorten zonnepanelen:

• Monokristallijn: De zonnecellen bestaan uit één kristal. Het paneel is egaal zwart of donkerblauw. Monokristallijne zonnepanelen zijn duurder dan polykristallijne, maar hebben een hogere opbrengst. Je hebt dus minder m² nodig omdat hun rendement hoger ligt.
• Polykristallijn: De zonnecellen bestaan uit meerdere grove kristallen. Het paneel heeft een patroon van gebroken schermen. Polykristallijne zonnepanelen zijn goedkoper dan monokristallijne panelen en de opbrengst ligt ook iets lager.
• Amorf: Amorfe panelen bevatten geen kristallen, maar bestaan uit een dunne film. Hierdoor zijn ze buigzaam en kunnen ze gebruikt worden op objecten (gevel, zonwering, carport, …). Hun prijs en opbrengst is lager dan die van monokristallijne panelen.
• Glas-glas: Dit type zonnepaneel is vrij nieuw. Glas-glas zonnepanelen hebben een langere levensduur en een hoog rendement. Ze zijn wel duurder dan alle andere soorten.

Welke omvormer kiezen?

Meestal is er één omvormer per zonnepaneelinstallatie, maar er bestaan ook zonnepanelen met micro-omvormers, waarbij elk paneel een eigen, kleinere omvormer heeft. In dat geval zijn de panelen niet meer aan elkaar gekoppeld. Het gevolg: als één paneel niet werkt omwille van schaduw of een defect, dan heeft dat geen negatieve invloed op de werking van de andere panelen.

Tip: wil je (in de toekomst) investeren in een thuisbatterij? Dan kies je best nu al voor een hybride omvormer waarop je zowel je zonnepanelen als thuisbatterij kan aansluiten.

Digitale meter of terugdraaiende teller?

Heb je een digitale meter en produceren je zonnepanelen meer stroom dan je op dat moment verbruikt? Dan gaat het overschot naar het elektriciteitsnet. Voor elke kWh die je op het net injecteert, krijg je een vergoeding. Dat injectietarief hangt af van je energieleverancier. Heb je elektriciteit nodig op een moment dat je zonnepanelen niets opwekken, dan haal je gewoon stroom van het net.

Heb je al zonnepanelen en beschik je nog over een analoge meter en het systeem van de terugdraaiende teller? Dan draait de teller terug als je meer energie opwekt dan verbruikt en vooruit als je meer elektriciteit verbruikt dan opwekt. Lees hier of het interessant is om over te schakelen op een digitale meter.

Wat is de terugverdientijd?

Zonnepanelen zijn een slimme investering, maar hoe snel verdien je ze terug? Dat hangt af van meerdere factoren. In de eerste plaats spelen je energieverbruik, de actuele energieprijs en de injectievergoeding een rol. Enkele jaren geleden bedroeg de gemiddelde terugverdientijd van zonnepanelen nog tien jaar, terwijl op het hoogtepunt van de hoge energieprijzen in september 2022 de gemiddelde terugverdientijd slechts 2,5 jaar bedroeg. Door de sterke prijsschommelingen is het dan ook moeilijk om te voorspellen hoe snel je je zonnepanelen terugverdient. Wat wel zeker is, is dat je je investering ruimschoots terugverdient vooraleer de levensduur van de zonnepanelen verstreken is.

Wat is de levensduur van zonnepanelen?

De levensduur van een zonnepaneelinstallatie bedraagt gemiddeld 30 jaar. Na verloop van tijd treedt er wel rendementsverlies op. Hoeveel dat exact is, is moeilijk te detecteren, maar je mag uitgaan van een gemiddeld rendementsverlies van 0,3% per jaar. Een omvormer gaat zo’n tien tot vijftien jaar mee. Veel fabrikanten geven vijf of tien jaar garantie, maar dat betekent niet dat je hem na die termijn moet vervangen. Na twintig jaar zal de omvormer wel zijn beste tijd hebben gehad, aangezien de kabels onderhevig zijn aan erosie door zon en water.

Welke oriëntatie kiezen bij installatie?

Zonnepanelen die naar het zuiden gericht zijn, leveren het hoogste rendement op, omdat ze recht naar de zon gericht zijn wanneer die het sterkst schijnt. Zo heb je veel opgewekte energie rond het middaguur. Maar dat betekent niet dat je zonnepanelen altijd naar het zuiden moeten liggen. Bij een opstelling naar het zuidoosten of zuidwesten bedraagt het rendementsverlies amper 5%. Ook andere oriëntaties kunnen interessant zijn. Zijn je zonnepanelen naar het oosten of westen georiënteerd, dan wekken ze op een gelijkmatigere manier energie op en heb je in de late namiddag of vroege avond wanneer je terugkomt van het werk ook nog zonne-energie. Lees meer over de ideale oriëntatie en hellingshoek.

Hoe zonnepanelen onderhouden?

Wil je zeker zijn van een optimaal rendement, dan is het aangewezen om je zonnepanelen regelmatig te controleren. In de herfst vallen er namelijk bladeren op je panelen. In de winter kan sneeuw het rendement beïnvloeden en in de lente blijven er stuifmeel en pollen aan je panelen kleven. Zonnepanelen zijn deels zelfreinigend, maar het regenwater spoelt niet alle vuil weg. Aangeraden is om je zonnepanelen toch zeker eenmaal per jaar te reinigen. Een gouden regel: gebruik geen hogedrukreiniger, want die kan je installatie beschadigen. Met een tuinslang kan je de panelen natsproeien en met een telescopische ruitenwisser veeg je ze schoon. Geraak je vlot op je dak? Dan kan je de panelen reinigen met lauw water en een zachte spons of doek.

Vergunning nodig voor zonnepanelen?

In Vlaanderen heb je in principe een vergunning nodig om zonnepanelen te plaatsen. Voldoe je aan bepaalde voorwaarden, dan geldt er wel een vrijstelling van de vergunningsplicht. Zo hoef je geen vergunning aan te vragen als je zonnepanelen niet hoger dan 1 meter uitsteken boven de dakrand van een plat dak. Of bij een hellend dak als je zonnepanelen in het dakvlak geïntegreerd worden. Dat wil zeggen dat ze ofwel op de dakbedekking in dezelfde helling geplaatst worden, ofwel ter vervanging van de dakbedekking waarbij ze zelf als dakbedekking dienstdoen. Ook in Wallonië en Brussel heb je in principe geen vergunning nodig als je zonnepanelen op je dak geplaatst worden en ze niet uitsteken over je dak, of als ze in je dakbedekking geïntegreerd worden.

Tip: Informeer altijd bij je gemeente of je een vergunning nodig hebt, want die kan bijkomende voorwaarden opleggen.

Keuring zonnepanelen verplicht?

Voordat je zonnepanelen in gebruik mag nemen, moet je ze verplicht laten keuren volgens het Algemeen Reglement voor Elektrische Installaties (AREI). De keuring wordt uitgevoerd door een erkende keurder. Die kijkt of het veilig is om je zonnepanelen op te starten. Ook als je grote veranderingen aanbrengt of extra panelen bijplaatst, moet je in principe een keuring laten uitvoeren. 

Hoe zonnepanelen aanmelden?

De keurder bezorgt je een keuringsverslag dat je nodig hebt om je zonnepanelen aan te melden. Dat doe je door een kopie van het keuringsverslag aan je netbeheerder te bezorgen.

Zonnepanelen kopen of huren?

Niet iedereen kan duizenden euro’s neertellen voor zonnepanelen. Daarom duiken er ook huurformules op als alternatief. Een technieker zorgt voor de installatie van de zonnepanelen en voor het periodieke onderhoud in ruil voor een vaste maandelijkse bijdrage. In België zijn de huurformules voor zonnepanelen voorlopig nog schaars. Heb je niet voldoende budget om zonnepanelen te kopen? Dan kan je ook een lening afsluiten.

Zonne-energie opslaan in een thuisbatterij?

Wil je de stroom die je opwekt met je zonnepanelen stockeren? Dan kan met een thuisbatterij. Zo kan je ’s avonds de stroom gebruiken waarmee de batterij overdag is opgeladen. Daarnaast kan een thuisbatterij ook stroom van het net halen tijdens de daluren. Zo sla je goedkopere elektriciteit op om ’s avonds tijdens de piekuren te gebruiken. Thuisbatterijen zijn voorlopig nog relatief duur in aankoop en niet snel terug te verdienen. 

Kan je zonne-energie delen?

Je kan de opgewekte energie van je zonnepanelen ook delen met anderen. De overtollige stroom die je zelf niet gebruikt kan je zo delen met je buren of ouders. Om energie te kunnen delen hebben beide partijen wel een digitale meter nodig. Daarnaast moet je een prijs afspreken en een overeenkomst registreren op de website van Fluvius. Informeer ook bij je energieleverancier of die specifieke voorwaarden of kosten hanteert voor energiedelen. 

Kan je zonnepanelen verhuizen?

Wanneer je verhuist, mag je vrij kiezen of je je bestaande zonnepaneelinstallatie meeneemt naar je nieuwe woning of niet. Er komt wel heel wat bij kijken als je beslist om je zonnepanelen mee te verhuizen: je moet de installatie laten ontmantelen en vervoeren om daarna alles opnieuw te laten plaatsen en aansluiten. Beslis je om je zonnepanelen te laten liggen, dan verkoop je je huis samen met de zonnepanelen en verandert net zoals het huis ook de zonnepaneelinstallatie van eigenaar. Meld dit wel tijdig bij je netbeheerder.

FAQ zonnepanelen