Zonneboiler: een duurzame oplossing voor sanitair warm water

Ben jij op zoek naar een duurzame oplossing om je sanitair water te verwarmen? Met een zonneboiler wend je de gratis warmte van de zon aan om een deel van je water te verwarmen. Maar hoe werkt zo’n zonneboiler precies? Op welke prijs moet je rekenen? En hoe onderhoud je een zonneboiler? Wij beantwoorden de meest gestelde vragen. 

Wat is een zonneboiler?

Een zonneboiler warmt je sanitair water op dankzij zonne-energie. Het systeem bestaat uit zonnecollectoren die op het dak worden geplaatst en een voorraadvat (boiler). Opgelet: verwar zonnecollectoren niet met PV-panelen. Die dienen voor de productie van elektriciteit, terwijl een zonneboiler enkel water verwarmt. 

In ons land kan een zonneboiler gemiddeld 60% van je sanitair water opwarmen. In de zomer volstaat het systeem voor de volledige warmwaterproductie, maar in de winter en in het tussenseizoen is naverwarming soms noodzakelijk. Ontdek vijf misvattingen over zonneboilers.

Hoe werkt een zonneboiler?

In de zonnecollectoren op het dak zit een buizensysteem met (glycol)water. Die vloeistof zorgt ervoor dat het zonlicht wordt opgenomen. Met de energie hiervan wordt de vloeistof opgewarmd. Vervolgens wordt de verwarmde vloeistof via een pomp naar het voorraadvat gebracht waar het water via een spiraalvormige warmtewisselaar wordt opgewarmd.

Hoe sanitair water naverwarmen?

In het voorraadvat zit een tweede spiraalbuis die gekoppeld is aan de naverwarming om ook in koudere periodes warm water te produceren. Bij bestaande woningen vervult de geiser, boiler of cv-ketel die functie. Bij een nieuwbouw kan deze naverwarming ook in de zonneboiler geïntegreerd worden. Op die manier bespaar je ruimte en is er geen warmteverlies tussen het voorraadvat en de naverwarmer. 

Hoe zonneboiler koppelen aan woningverwarming?

Naast sanitair warm water, kan een zonneboiler ook voorzien in een deel van het water voor woningverwarming. In dat geval kan je kiezen voor een zonneboilercombi waarbij het warmwatertoestel en de cv-ketel één geheel vormen. De zonneboiler heeft naast het voorraadvat ook een cv-brander.  De warmte in het voorraadvat wordt dan gebruikt om het leidingwater voor de centrale verwarming of de vloerverwarming te verwarmen.

Voor- en nadelen 

In deze tabel vind je de belangrijkste voor- en nadelen van een zonneboiler.

Soorten zonneboilers

Er bestaan verschillende soorten zonneboilers. In de eerste plaats is er de standaard zonneboiler die uit een collector van 3 tot 5 m² en een voorraadvat tot 200 liter bestaat. Er bestaan ook compacte zonneboilers waarbij er geen afzonderlijk voorraadvat is. Daarnaast is er de cv-zonneboiler met een vat van 200 tot 300 liter die zijn eigen naverwarmer bevat. Tot slot heb je de zonneboilercombi die zowel sanitair water verwarmt als het water van je verwarmingsinstallatie. 

Er bestaan ook verschillende collectoren. De belangrijkste zijn de vlakkeplaat- en de vacuümbuiscollectoren. De vlakkeplaatcollector is het eenvoudigste en goedkoopste type en is geschikt voor wanneer je voldoende dakoppervlakte hebt, je dak goed georiënteerd is en de dakhelling gunstig is. Vacuümbuiscollectoren hebben een hogere warmteopbrengst maar zijn duurder. Meestal kies je voor dit type als de ruimte op je dak beperkt is en de oriëntatie en helling niet optimaal zijn.

Waarom kiezen voor een zonneboiler?

Een zonneboiler is een duurzame keuze om je sanitair warm water te verwarmen. Je gebruikt namelijk de gratis energie van de zon, waardoor je je CO₂-uitstoot vermindert en op je energierekening bespaart. Een zonneboiler levert gemiddeld tot 60% van de energie die nodig is om je sanitair water te verwarmen. Zo ben je minder afhankelijk van gas of elektriciteit en kan je besparen op je energiekosten. 

Is je dak geschikt voor een zonneboiler?

Of je dak geschikt is voor een zonneboiler hangt af van verschillende factoren:

• Oriëntatie van je dak: een dak dat naar het zuiden gericht is, vangt het meeste zonlicht en is het meest geschikt. Maar ook daken die naar het zuidoosten of zuidwesten georiënteerd zijn, zijn doorgaans geschikt.
• Hellingshoek van je dak: een hellend dak van zo’n 30 tot 45 graden kan het meeste zonlicht opvangen. Ook een plat dak is geschikt. Met extra bevestigingssystemen kan je zonnecollectoren in de gewenste hoek plaatsen.
• Oppervlakte van je dak: je hebt een oppervlakte van 3 tot 5 m² nodig, afhankelijk van je warmwaterbehoefte.
• Dakconstructie: je dakconstructie moet voldoende stevig zijn om het extra gewicht van de collectoren te kunnen dragen.
• Schaduw: een dak met veel schaduw kan het rendement van je zonneboiler verlagen.

Tip: vraag advies aan een installateur. Die kan bepalen of jouw dak geschikt is en de installatie van een zonneboiler rendabel is. Is je dak niet ideaal? Dan kan je kijken naar andere duurzame opties zoals een warmtepompboiler. Twijfel je tussen een zonneboiler en een warmtepompboiler? We leggen het verschil tussen beide opties uit.

Prijs zonneboiler

De prijs van een zonneboiler hangt af van de grootte van de installatie. Reken gemiddeld op 1.000 euro/m² zonnecollector. Voor een gemiddeld gezin van vier personen volstaat een installatie met 5 m² aan zonnecollectoren en een voorraadvat van 200 tot 300 liter. De prijs komt neer op zo’n 4.000 à 6.000 euro inclusief btw en plaatsing. 

Premie zonneboiler

Afhankelijk van de regio waar je woont, kan je een renovatiepremie aanvragen. In Vlaanderen kon je nog tot en met 30 juni 2025 Mijn VerbouwPremie voor een zonneboiler aanvragen. In Brussel kan je de RENOLUTION-premie aanvragen voor de installatie van een zonneboiler. Het bedrag hangt af van je inkomen en varieert van 2.500 tot 3.500 euro. In Wallonië kan je een beroep doen op de Prime Habitation. Ook hier hangt het bedrag af van je gezinsinkomen en -samenstelling. 

Opgelet: de premies voor 2025 zijn nog niet gekend in Brussel.

Wat is de terugverdientijd van een zonneboiler?

Een zonneboiler helpt je om tot 60% per jaar te besparen op je energiekosten voor warm water. Schakel je van een elektrische boiler over naar een zonneboiler, hou dan rekening met een terugverdientijd van 8 tot 10 jaar. De terugverdientijd wordt onder meer bepaald door de oriëntatie van de zonnecollectoren, het rendement, het verbruik van sanitair warm water, de energieprijzen, ... Als je weet dat de installatie een gemiddelde levensduur heeft van 20 tot 25 jaar, dan is een zonneboiler zeker rendabel. 

Rendement van een zonneboiler

Het rendement van een zonneboiler hangt af van verschillende factoren, zoals de locatie van de collectoren, de oriëntatie en helling van je dak en je warmwaterverbruik. Voor gezinnen met een gemiddelde tot grote warmwaterbehoefte, heeft een zonneboiler een relatief hoog rendement. Voor kleinere huishoudens is het rendement wat lager, omdat de vraag naar warm water hier minder groot is. 

Hoeveel energie kan je besparen met een zonneboiler?

De exacte energiebesparing kan je berekenen via de volgende formule: (opbrengst zonneboiler / warmwaterbehoefte) x 100. 

Voorbeeld: een gezin van vier personen verbruikt gemiddeld zo’n 3.000 kWh per jaar voor het verwarmen van sanitair warm water. Een zonneboiler van 300 liter met 4 m² aan collectoren is voldoende voor hun warmwaterbehoefte. 1 m² aan zonnecollectoren zorgt voor 500 kWh aan warmte. De opbrengst van deze zonneboiler is dus zo’n 2.000 kWh per jaar. Met de formule [(2000 / 3000) x 100] komen we dan uit op een jaarlijkse energiebesparing van 66%. 

Hoe opbrengst vergroten?

Wil je het maximale uit je zonneboiler halen? Hier zijn enkele tips: 

• Kies het juiste type zonnecollectoren op basis van je dak.
• Zorg voor een correcte oriëntatie en hellingshoek van je dak.
• Vermijd schaduw van bomen of andere gebouwen.
• Stem de grootte van het buffervat af op jouw warmwaterbehoeften.
• Verbruik grote hoeveelheden warm water (bijvoorbeeld een bad nemen) op zonnige dagen.
• Overweeg een combinatie met andere duurzame systemen, zoals zonnepanelen, om het elektriciteitsverbruik van de naverwarming te compenseren.
• Gebruik een slimme regeling om het water efficiënt te verwarmen. 

Vergunning nodig voor een zonneboiler?

Of je een omgevingsvergunning nodig hebt voor een zonneboiler, hangt af van de locatie van je woning. In Vlaanderen, Brussel en Wallonië zijn er namelijk verschillende regels van toepassing. In Vlaanderen geldt een vrijstelling van de vergunningplicht voor een zonneboiler, mits je aan een aantal voorwaarden voldoet. Informeer altijd bij je gemeente of de werken die je wil uitvoeren vergunningsplichtig zijn. 

Hoe verloopt de plaatsing?

Om een zonneboiler te plaatsen, hoef je geen ingrijpende werken uit te voeren. Bij een bestaande woning kan je het voorraadvat naast je verwarmingsketel installeren. Die verwarmt je sanitair warm water tot op de gewenste temperatuur als er niet voldoende zonlicht is. Hou er wel rekening mee dat zo’n voorraadvat wel wat ruimte in beslag neemt. Het kan al snel een diameter van 1 meter en een hoogte van 2 meter hebben.

De zonnecollectoren kan je zowel op een hellend als op een plat dak monteren. Zorg ervoor dat de collectoren zo weinig mogelijk schaduw vangen, naar het zuiden gericht zijn en onder een hellingshoek tussen 20° en 60° geplaatst worden. Een hellingshoek van 40° is het meest ideaal. Zo behaal je een maximaal rendement. 

Tip: laat je budget het nog niet toe om een zonneboiler te plaatsen? Met deze tips bereid je je woning tijdens de (ver)bouwwerken al voor.

Zelf een zonneboiler plaatsen of laten plaatsen?

Ben je technisch zeer handig en heb je ervaring met werken op het dak, dan kan je overwegen om zelf een zonneboiler te plaatsen. Maar doorgaans is het verstandiger om de installatie over te laten aan een erkende installateur. Zo ben je zeker van een veilige en efficiënte werking. 

Onderhoud zonneboiler

Een jaarlijks onderhoud van een zonneboiler is niet verplicht, maar wel aangeraden. Het nazicht neemt hooguit een kwartier in beslag. Daarbij moet de kwaliteit van de vloeistof in de zonnecollectoren gecontroleerd en eventueel vervangen worden. De installateur controleert ook of de systeemdruk nog hoog genoeg is. 

De zonnecollectoren zelf hebben nauwelijks onderhoud nodig. Ze bestaan uit veiligheidsglas dat bestand is tegen hevige regen en hagel en zelfreinigend is. Controleer ze voor de zekerheid één keer per jaar. Zijn ze erg vuil? Reinig ze dan met helder water en een doek, spons of telescopische borstel.  

Levensduur

De levensduur van een zonneboiler hangt af van het merk, de installatie en het onderhoud. Gemiddeld gaan de collectoren van een zonneboiler zo’n 20 tot 25 jaar mee. Het opslagvat heeft doorgaans een iets kortere levensduur van zo’n 10 tot 15 jaar. 

Invloed van zonneboiler op je EPC-label

Door renovatiewerken uit te voeren of te investeren in duurzame technieken kan je het EPC-label van je woning verbeteren. De grootste winst zit in het isoleren van je woning. Ook met nieuwe ramen en beglazing maak je je woning energiezuiniger. Daarna kan je inzetten op de installatie van efficiënte verwarmingssystemen, zonnepanelen of een zonneboiler. Jouw energieprestatiecertificaat (EPC) geeft een indicatie van de energiewinst en het EPC-label dat je behaalt door een zonneboiler te installeren. Raadpleeg het advies op je EPC voor een correcte inschatting. 

Zonneboiler in combinatie met een warmtepomp

In goed geïsoleerde woningen met lagetemperatuurverwarming kan je een zonneboiler ook combineren met een warmtepomp. Zo kan je je sanitair water en woning verwarmen met hernieuwbare energiebronnen. In de zomer zorgt vooral de zonneboiler hiervoor, terwijl de warmtepomp in koudere periodes bijspringt. Hou er wel rekening mee dat deze combinatie om een forse investering vraagt en je ook voldoende ruimte nodig hebt. 

Hoeveel ruimte heb je nodig voor een zonneboilerinstallatie?

De zonnecollectoren worden op je dak geplaatst. Hiervoor heb je gemiddeld 3 tot 5 m² nodig. Daarnaast heb je plaats nodig voor het opslagvat van 100 tot 300 liter. Dit kan je in de technische ruimte, garage of kelder plaatsen. Voorzie een ruimte van 1 m² en een vrije hoogte van ongeveer 1 tot 2 meter. Tot slot heb je nog een pomp en expansievat nodig. Die nemen beperkte ruimte in beslag. 

FAQ: zonneboiler